Ataol Behramo?lu / Cumhuriyet
Gündem / Güncel
Email adresi: ataolbehramoglu@gmail.com

Ataol Behramo?lu (d. 13 Nisan 1942, Çatalca), Türk ?air, yazar, çevirmen, edebiyatç?.

Hayat?

 
Ataol Behramo?lu (2010)

1942'de babas?n?n askerlik görevini yapt??? Çatalca'da dünyaya geldi. Azerbaycan kökenli olan ailesinin soyad? Gürus idi. ?lk ?iirlerinde de takma ad? olan "Ataol Gürus'u " kullanm??t?r. Aile,soyad?n? daha sonra Behramo?lu olarak de?i?tirmi?tir. Babas? yüksek ziraat mühendisi Haydar Behramo?lu, annesi ?smet Han?m’d?r. “Nihat Behram” olarak tan?nan gazeteci ve ?air Mustafa Nihat Behramo?lu’nun ve avukat Nam?k Kemal Behramo?lu’nun a?abeyidir.

?lkokul üçüncü s?n?fa kadar Kars'ta ö?renim gördükten sonra; ilk, orta ve lise ö?renimini babas?n?n Ziraat Müdürü olarak görev yapt??? Çank?r?’da tamamlad?. ?lk ?iirleri "Ataol Gürus" ad?yla Yeni Çank?r?, Ye?il Ilgaz, Ça?r? gibi yerel gazete ve dergilerde yay?nland?.

1960 y?l?nda lise ö?renimini tamamlayan Ataol Behramo?lu, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Co?rafya Fakültesi’nde Rus Dili ve Edebiyat? Bölümünden 1966 y?l?nda mezun oldu. 1962'de üyesi oldu?u Türkiye Gazetesi'>Türkiye ??çi Partisi'nin (TiP) örgütlenme çal??malar?na kat?ld?. Yüksekö?renimi s?ras?nda Yapraklar, Dost, Evrim, Ataç gibi dergilerde ç?kan ?iirleriyle dikkat çekti. Bu dönemin ?iirlerini bir araya getiren ilk ?iir kitab? Bir Ermeni General, 1965'te Ankara'da Toplum Yay?nevi'nce bas?ld?. Gençlik dönemi ?iirlerinde Orhan Veli, Attilâ ?lhan ve ?kinci Yeni ?iirinin ortak özellikleri etkindir.

Gerçek ?iir kimli?i 1965-1971 aras?nda Papirüs, ?iir Sanat?, Yeni Gerçek, Yeni Dergi ve Halk?n Dostlar?'nda ç?kan ?iirleriyle olu?tu. Halk?n Dostlar?'n? ?smet Özel'le birlikte ç?karmaya ba?lam??lard?r. Fakat dergi 12 Mart askeri muht?ras?n?n ard?ndan kapat?lm??t?r. Behramo?lu'nun 1960'lar ve 1970'lerin ilk y?llar? boyunca Özel'le yak?n bir dostlu?u olmu?tur. Behramo?lu'nun bu dönemde yazd??? ?iirlerinde toplumcu, etkin bir edebiyat anlay???n?n örnekleri yer ald?. 1965'te yay?mlanan “Bir Gün Mutlaka” adl? kitab? 60'l? y?llar toplumcu ku?a??n?n manifestosu niteli?indeki ?iirlerden olu?maktayd?[2]. Kitapla?an ilk çevirisi “?vanov” (Anton Çehov) 1967'de bas?ld?. Mihail Yuryeviç Lermontov'dan ilk ?iir çevirilerini de bu dönemde yapt?. Gerçekçi ve toplumcu ?iir ilkelerine yönelerek ?iielerini yeni tema ve biçim aray??lar?yla beslemi?tir.

1970 y?l?nda siyasi nedenlerle yurt d???nda ç?kan Behramo?lu, 1972'ye kadar Londra ve Paris’te ya?ad?. Paris’te Louis Aragon ve Pablo Neruda ile tan??t?. Aragon’un yönetimindeki "Les Lettres Françaises"de, Abidin Dino çevirisiyle, "Bir Gün Mutlaka" dan bir bölüm yay?mland?. 1971’de Paris’te Théatre de Liberté’nin kurulu? çal??malar?na kat?ld?. ?lk oyun "Légendes à Avénir / Gelece?e Masallar" için bölümler yazd?. 1972 y?l?nda kurulan Bar?? Derne?i'nin kurulu?unda yer ald?.

Sovyet Yazarlar Birli?i’nin davetlisi olarak 1972'de gitti?i Moskova’da yakla??k iki y?l kald?. Bu dönemde Moskova Devlet Üniversitesi'nde stajyer olarak Rus Edebiyat? üzerine çal??t?. Daha önceki dönemin ürünü çevirileri (Pu?kin, Bütün Hikâye ve Romanlar?, 1972) ve yurt d??? dönemin ürünü ?iirlerden olu?an üçüncü ?iir kitab? "Yolculuk, Özlem, Cesaret ve Kavga ?iirleri" 1974'te Türkiye Gazetesi'>Türkiye'de yay?mland?.

1974'te af yasas?ndan yararlanarak ülkeye dönen Behramo?lu, Muhsin Ertu?rul yönetimindeki ?stanbul Belediyesi ?ehir Tiyatrolar?'nda dramaturg olarak çal??maya ba?lad?. 1975'te karde?i Nihat Behram ile ç?kard?klar? edebiyat-kültür dergisi “Militan” büyük ilgi gördü.[2] Bu dönemde Ataol Behramo?lu’nun "Ne Ya?mur…Ne ?iirler…(1976)", “Ku?atmada (1978)”, “Mustafa Suphi Destan?" (1979), "Dörtlükler" (1980) adl? kitaplar? yay?mland?.

1979'da Türkiye Gazetesi'>Türkiye Yazarlar Sendikas? genel sekreteri oldu. Rus asl?ll? Ludmila Denisenko ile evlili?inden k?z? Bar?? o y?l dünyaya geldi.

1980 darbesi sonras?nda dramaturgluk görevinden ayr?lmak zorunda kald?. "Ne Ya?mur…Ne ?iirler…"'in yeni bas?m?n?n mahkemece “toplat?lmas? ve imhas?”na karar verilen Ataol Behramo?lu bir hafta göz hapsinde tutuldu; kitap daha sonra beraat etti. 1981'de "?yi Bir Yurtta? Aran?yor" ba?l??? alt?nda toplad??? ?iirler Türkiye Gazetesi'>Türkiye’de “siyasal kabare” türünün ilk örneklerinden biri olarak birçok kez izleyiciye sunuldu. Ayn? y?l Yunanistan’da ?iirlerinden seçmeler "Türkiye Gazetesi'>Türkiye, Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum" ad?yla yay?mland?. Dünya ?airlerinden Rusça, ?ngilizce, Frans?zcadan yapt??? çevirileri "Karde? Türküler" adl? bir kitapta toplad? (1981). "Son Yüzy?l Büyük Türk ?iiri Antolojisi"'nin ilk çal??malar?na ba?lad?.

1982'de Bar?? Derne?i kurucu ve yöneticisi olarak tutukland?, on ay tutuklu kald?. Cezaevinde bulundu?u s?rada, Asya-Afrika Yazarlar Birli?i 1981 Lotus Ödülü'nü kazand?. 1983'te 8 y?l hapse mahkûm edildi. 1984'te ülkeden gizlice ayr?larak Fransa'ya gitti. Bir süre sonra pasaport verilmeyen ailesini de gizlice yurt d???na ç?kard?.

Hayat?n?n 1989 y?l?nda kadar süren bu döneminde Paris Sorbonne Üniversitesi'nde Rus edebiyat? ve kar??la?t?rmal? edebiyat konular?nda lisans üstü bir çal??ma yapt?. 1986'da Paris’te ressam Yüksel Aslan ile birlikte Frans?zca Türk edebiyat? dergisi “Anka”y? kurdu ve yönetti. Birçok ülkede kat?ld??? toplant?larda konu?malar yapt?, ?iirlerini okudu.

Almanya’da "K?z?ma Mektuplar (1985)", "Türkiye Gazetesi'>Türkiye, Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum" (1985) adl? ?iir kitaplar? ve "Mustafa Suphi Destan?"n?n yeni bir bas?m? yay?mland?. ?iirlerinden Macarcaya yap?lan bir seçmeler 1988’de Budape?te’de “Europa” yay?nevince yay?mland? Antoloji çal??malar?na da devam eden Behramo?lu bu dönemde "Son Yüzy?l Büyük Türk ?iiri Antolojisi"; "Dünya ?iiri Antolojisi" (Özdemir ?nce ile birlikte); "Ça?da? Rus ?iiri Antolojisi"'ni yay?mlad?. Ayr?ca “Çehov-Bütün Oyunlar? (1. Cilt)”, ?iir üstüne yaz?lar?n? bir araya getiren “Ya?ayan Bir ?iir” (1986) ile “Eski Nisan”, “Bebeklerin Ulusu Yok” adl? ?iir kitaplar? yay?mland?. Hakk?ndaki davalar?n beraatla sonuçlanmas? üzerine Haziran 1989’da Türkiye Gazetesi'>Türkiye’ye döndü.

Türkiye Gazetesi'>Türkiye’ye dönü?ünden sonra Pendik Belediyesi’nde kültür dan??manl???, ard?ndan Simavi Yay?nlar?’nda editörlük yapt?. 90'l? y?llarda “Sevgilimsin” (1993) adl? ?iir kitab?n? ve çe?itli yaz?lar?n? bir araya getiren, "?ki Ate? Aras?nda" (1989), "Nâz?m'a Bir Güz Çelengi" (1989), "Mekanik Gözya?lar?" (1990), "?iirin Dili-Ana Dil" (1997) yay?mland?. Aziz Nesin ile ilgili an?lar?n? "Aziz Nesin'li Foto?raflar" (1995); yurt d??? gezi yaz?lar?n? "Ba?ka Gökler Alt?nda" (1996) adl? kitaplarda toplad?. Vera Tulyakova’n?n an?lar?ndan ve Nâz?m Hikmet'in ?iirlerinden olu?turdu?u "Mutlu ol Nâz?m" adl? bir oyunu; belgesel bir oyun çal??mas? olan "Lozan” adl? eseri vard?r.

1995’te Türkiye Gazetesi'>Türkiye Yazarlar Sendikas? Genel Ba?kan? seçilen ?air; bu görevi 1999’a kadar iki dönem sürdürdü. 2002'de Türkiye Gazetesi'>Türkiye P.E.N. Yazarlar Derne?i "Dünya ?iir Günü Büyük Ödülü"'nü ald?. 2008 y?l?nda ?iirlerinden geni? bir seçmeler Amerika Birle?ik Devletlerinde yay?nland?. Ayn? y?l kendisine Rusya Federasyonunca uluslararas? Pu?kin Ni?an? verildi.

1992’de ?stanbul Üniversitesi'nde ba?lad??? Rus Dili ve Edebiyat? ö?retim üyeli?ini 2003'te ayn? üniversitede doçent, 2009'da Beykent Üniversitesi'nde profesör olarak sürdürdü. ?imdi ?stanbul Ayd?n Üniversitesi ö?retim kadrosundad?r. Cumhuriyet Gazetesi'>Cumhuriyet gazetesinde kö?e yazarl??? yapmaktad?r.KAFA Dergisinde yaz?lar? bulunmaktad?r.

2015 y?l?n?n Nisan ay?nda Behramo?lu'nun 50. sanat y?l? sebebiyle ?zmir Büyük?ehir Belediyesi iki konser düzenlemi?tir.

2016 y?l?nda Be?ikta? Belediyesi, Ataol Behramo?lu'nun heykelini Be?ikta? ?airler Sofas? Park?'na dikti.

Eserleri

?iir

  • Her ?ey ?iirdir (1955)
  • Bir Ermeni General (1965)
  • Bir Gün Mutlaka (1970)
  • Yolculuk Özlem Cesaret ve Kavga ?iirleri (1974)
  • Ne Ya?mur... Ne ?iirler... (1976)
  • Ku?atmada (1978)
  • Mustafa Suphi Destan? (1979)
  • Dörtlükler (1983)
  • ?yi Bir Yurtta? Aran?yor (1983, Ankara Sanat Tiyatrosu taraf?ndan oyunla?t?r?lm??t?r.)
  • Türkiye Gazetesi'>Türkiye Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum (1985)
  • K?z?ma Mektuplar (1985)
  • ?iirler 1959-1982 (1983)
  • Eski Nisan (1987)
  • Bebeklerin Ulusu Yok (1988)
  • Bir Gün Mutlaka-Toplu ?iirler I (1991)
  • Ya?ad?klar?mdan Ö?rendi?im Bir ?ey Var-Toplu ?iirler II (1991)
  • K?z?ma Mektuplar- Toplu ?iirler III (1992)
  • Sevgilimsin (1993)
  • A?k ?ki Ki?iliktir (1999)
  • Yeni A?ka Gazel (2002)
  • ?ki A??t (2007)* Beyaz ?pek Gibi Ya?d? Kar (2008)
  • Okyanusla ?lk Kar??la?ma (2008)
  • Hayata Uzun Veda (2008)
  • Ne Çok Hain (2017)
  • Bir Çocu?a Lay?k Olmak (2018)

Deneme-?nceleme

  • Ya?ayan Bir ?iir (1986, eklerle yeni bas?m 2007)
  • ?iirin Dili-Anadil (1995 eklerle yeni bas?m 2007)
  • Utan?yorum (1996)
  • Mekanik Gözya?lar? (1997)
  • Naz?m’a Bir Güz Çelengi (1997, eklerle yeni bas?m: Naz?m Hikmet-Tabu ve Efsane(2008))
  • ?ki Ate? Aras?nda (1998)
  • Kimli?im ?nsan (1999)
  • Ba?ka Bir Aç? (2000)
  • Gerçeklik Duygusunun Kaybolmas?(2001)
  • Rus Edebiyat? Yaz?lar? (2001)
  • Rus Edebiyat?nda Pu?kin Gerçekçili?i (2001)
  • Kendin Olmak ya da Olmamak (2003)
  • Yeni Ortaça??n Sald?r?s? (2004)
  • Biriciktir A?k (2005)
  • Rus Edebiyat?n?n Ö?retti?i (2008)
  • Sivil Darbe (2009)
  • Benim Prens Adalar?m (2010)
  • Yolculuk,cesaret ve kavga ?iirleri

An?

  • Aziz Nesinli An?lar (2008)

Gezi

  • Ba?ka Gökler Alt?nda (1996, eklerle yeni bas?m 2010)
  • Yurdu Teninde Duymak (2008)

Oyun

  • Lozan (1993)

Mektup

  • Genç Bir ?airden Genç Bir ?aire Mektuplar (?.Özel'le mektuplar?,1995)
  • ?iirin Kanad?nda Mektuplar (M.Demirta?'la mektuplar?,1997)

Çocuk

  • Yi?itler Yi?iti ve Uçan At Masal? (?iir-masal)
  • Dünya Halk Masallar? (çeviri-uyarlama)
  • Dü?ler Kuruyorum (kitapta bölüm)
  • M.Zo?çenko-Lastik Papuçlar (çeviri)

Antoloji

  • Büyük Türk ?iiri Antolojisi (2 cilt,1987, eklerle yeni bas?m
  • Dünya ?iiri Antolojisi (4 cilt,1997 Ataol Behramo?lu-Özdemir ?nce)
  • Ça?da? Bulgar ?iiri Antolojisi(1983,Özdemir ?nce-Ataol Behramo?lu, eklerle yeni bas?m 2008)
  • Ça?da? Rus ?iiri Antolojisi(eklerle yeni bas?m, 2008)
  • Uçur Diye, Ey A?k(Tematik A?k ?iirleri,2007)

Çeviri

  • Anton Çehov-Büyük Oyunlar (?vanov-Orman Cini-Vanya Day?-Mart?-Üç K?zkarde?-Vi?ne Bahçesi)
  • Aleksandr Pu?kin-Bütün Öyküler, Bütün Romanlar
  • Aleksandr Pu?kin-Seviyordum Sizi (?iirler)
  • Aleksandr Pu?kin-Erzurum Yolculu?u
  • Maksim Gorki-Ya?anm?? Hikâyeler
  • Maksim Gorki-Bozk?rda
  • ?van Turgenev-Arefe
  • Mihail Lermontov-Hançer (?iirler)
  • Jose Marti-Göklerde Eriyip Gitmek ?sterdim (?iirler)
  • E. Babayev-Nâz?m Hikmet
  • V. Tulyakova-Nâz?mla Son Söyle?imiz
  • A. Fevralski-Nâz?m'dan An?lar
  • S. Viladimirov, D. Moldvaski-Mayakovski
  • A. M. ?amsuddinov-Türkiye Gazetesi'>Türkiye Ulusal Kurtulu? Sava?? Tarihi
  • Fyodor Dostoyevski-Pu?kin Üzerine Söylev
Kategoriler
Platformlar